Xanthos Antik Şehri, Fethiye – Kaş yolu üzerinde Fethiye’ye 46 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Xanthos Antik Şehri antik dönemde Likya’ya başkentlik yapmış olmasından dolayı büyük ve önemli kentlerin başında gelmektedir. Antik kent ile ilgili bir diğer önemli detay ise kentin birçok kez yıkılıp, tekrar inşa edilmesidir.

Şehir, M.Ö 545 yılında Pers Kumandanı Harpagos tarafından kuşatılmıştır. Xanthos halkı perslere karşı koymaya çalışmış ancak işler istedikleri gibi gitmediğinde kadınları ve çocukları öldürmüş, şehri ateşe vermiştir. Böylelikle Harpagos’a insansız ve yıkık bir şehir bırakmışlardır. Xanthos Antik Kenti, M.Ö 475–450 yılları arasında da yangın felaketi ile karşı karşıya kalmıştır. Şehir devam eden yıllarda da çeşitli krallar tarafından yıkılıp, yağmalanmıştır. Yazımızın başında bahsettiğimiz şehrin birçok kez yıkılıp, tekrar inşa edilmesi bu olayların bir sebebi olarak gösterilmektedir.

Xanthos Antik Şehri’nin Mimari Yapısı

Şehir, Xanthos Nehri kenarındaki ovaya hakim iki tepe üzerinde kurulmuştur. Birincisi Xanthos Çayı’nın kenarından sarpça bir kayalık şeklinde yükselen surla çevrili Likya akropolüdür. İkincisi ise kuzeyde daha yüksek ve geniş olan Roma akropolüdür. Her iki akropol de değişik örgü sistemlerinin yer aldığı sur duvarları ile çevrilidir.

Şehirde bulunan sur duvarları Helenistik dönemde, düzgün taş bloklardan inşa edilmiştir. Likya akropolünün kuzey tarafında Roma döneminden kalma tiyatro yer almaktadır. Tiyatronun, derin bir orkestra çukuruna sahip olması bu tiyatronun gladyatör dövüşleri için inşa edildiğinin bir göstergesidir.

Tiyatro toplamda iki kademeden oluşmaktadır. Birinci kademesinde toplam 16 oturma sırası ve 12 merdivenli yol bulunmaktadır. Tiyatronun ikinci kademesinden yalnızca 4 sıra günümüze kadar ulaşabilmiştir. İkinci kademedeki büyük eksiklik tiyatronun toplam kapasitesi hakkında bir fikir yürütmemize engel olmaktadır. Tiyatro şu anki kapasitesi ile yaklaşık olarak üç bin kişiliktir.

Xanthos Antik Şehri’nde Bulunan Anıtlar

Antik kent zaman içerisinde çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Bu özelliği sayesinde günümüze kadar ulaşabilen birçok yapısı bulunmaktadır. Bu yapıların başında Harpy Anıtı ve Nereidler Anıtı gelmektedir.

Harpy Anıtı

Harpy Anıtı, antik kentte bulunan tiyatronun batısında yer almaktadır. Anıtın yüksekliği yaklaşık olarak beş buçuk metre, ağırlığı otuz ton civarındadır. Anıt, tek parça kayadan yontularak inşa edilmiştir. Anıtın dört bir kabartma ve semboller bulunmaktadır. Bu kabartmalar mezar sahibinin yaşamından sahneler sunmaktadır.

Anıtın kuzey cephesinde tahtta oturan insan figürü bulunmakta, bu kişi mezar sahibi olup savaş başlığı uzatmaktadır. Güney cephesinde de benzer bir sahne yer almaktadır. Batı ve doğu cephelerinde ise anıta ismini veren Harpy sembolleri yer almaktadır. Harpy’ler Pagan inancında ölülerin ruhlarını göğe taşımaktadır. Diğer cephesinde ise karşılıklı oturan kadın figürleri bulunmakta ve üç genç kız tarafından soldan sağa doğru meyve ve çiçekler taşınmaktadır. Bu sahne tanrıçaya adak sunulduğunun bir göstergesi olabileceği gibi mezar sahibinin bir kadın olabileceği bilgisini de verebilmektedir.

Harpy Anıtı’nın orijinal sembolleri 1848 yılında ilk kazı çalışmalarını yürüten Charles Fellows tarafından Londra’ya götürülmüş ve British Museum’da sergilenmektedir. Şu an anıt üzerinde yer alan semboller ise orijinal semboller baz alınarak sonradan yapılmıştır.

Nereidler Anıtı

Kentte bulunan bir diğer anıt M.Ö. 400 yılında yapıldığı tahmin edilen Nereidler Anıtı’dır. Anıt, yüksek ve içi dolu podyum üzerine 4×6 sutünlu tapınak planına uygun olarak inşa edilmiştir. Bu mezar anıtı, Yunan ve Pers tarzlarına ait karışım izler taşımaktadır. Likyalı önemli kişi mezarlarının yüksek bir podyumun üzerine inşa edilmesi Persler’den kalan bir inşa geleneğidir. Anıtın genel görüntüsü ise bir Yunan tapınağına benzemektedir.

İon düzenindeki sütunlar kabartmalı arşitrav frizini taşımaktadır. Burada kabartmalarda savaş, av, armağan verme gibi çok çeşitli konular işlenmiştir. Başka bir kabartmalı friz ise cella duvarının üstünde bulunmaktadır. Podyum üzerinde üst üste konumlanmış iki friz yer almaktadır. Küçük olan frizde duvarları korunmuş bir şehre yapılan saldırı ve şehrin alınması, olayların oluş sırasına göre ard arda dizilerek anlatılmıştır. Küçük frizin altında yer alan büyük frizde ise savaş anları sıralanmıştır.

Nereidler Anıtı, Xanthos Antik Şehri’nde kazı çalışmaları sürdüren Charles Fellows tarafından 1840 yılında Londra’ya götürülmüş ve British Museum’da sergilenmektedir.

Xanthos Antik Kenti’nde Yapılan Kazı Çalışmaları

Kent ilk kez 1838 yılında Charles Fellows tarafından keşfedilmiştir. Fellows, keşfettiği çoğu kalıntıyı kendisi ile birlikte İngiltere’ye götürmüştür. Yazımızda bahsetmiş olduğumuz Nereidler Anıtı ve Harpy Anıtı’nın sembolleri bunlardan sadece birkaçıdır. Fellows’un götürdüğü kalıntılar şu an İngiltere’de bulunan British Museum’da sergilenmektedir.

İlk kazı çalışmasından yaklaşık 112 yıl sonra Fransız arkeologlar tarafından yeni bir kazı çalışması başlatılmış, 2011 yılından bu yana yürütülen kazılar ise Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji bölümünden Prof. Dr. Burhan Varkıvanç tarafından yapılmaktadır.

Xanthos Antik Kenti Ziyaret Saatleri

Antik Kent, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından işletilmekte, her gün ziyaret edilebilmektedir. Ancak kentin açık ve kapalı olduğu saatler Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenmektir.

Yaz Dönemi Ziyaret Saatleri

• Yaz Dönemi 1 Nisan ile 1 Ekim tarihleri arasını kapsamaktadır.
• Açılış Saati : 08:00
• Kapanış Saati : 19:00

Kış Dönemi Ziyaret Saatleri

• Kış Dönemi 1 Ekim ile 1 Nisan tarihleri arasını kapsamaktadır.
• Açılış Saati : 08:30
• Kapanış Saati : 17:30

Gişe Yaz / Kış Kapanış Saatleri

Gişe, yaz döneminde 18:00’a kadar, kış döneminde ise 17:00’a kadar hizmet vermektedir.

Xanthos Antik Kenti Ücretli Mi?

Xanthos Antik Kenti’ne giriş 17.5 TL olarak belirlenmiş olup, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından işletildiğinden ücret politikası da yine bakanlık tarafından belirlenmektedir. Bu sebeple fiyatta değişiklik yapılabilmektedir. Ancak eğer Müze Kart’a sahipseniz ücretsiz bir şekilde kente giriş sağlayabilirsiniz.